Diyabet, dünya genelinde giderek yaygınlaşan ciddi bir sağlık sorunu olarak karşımıza çıkıyor. Yanlış beslenme alışkanlıkları, hareketsiz yaşam tarzı ve genetik faktörler diyabet riskini artırıyor. İstanbul Okan Üniversitesi Hastanesi Beslenme ve Diyet Bölümü’nden Dyt. Selin Yavuz, Tip 1 ve Tip 2 diyabet hakkında önemli bilgiler paylaştı.
Diyabet Nedir?
Diyabet, insülin hormonunun yetersiz üretimi veya etkisizliği sonucu kan şekeri dengesinin bozulduğu metabolik bir hastalıktır. Genetik yatkınlık, obezite, yaşam tarzı ve çevresel faktörler hastalığın gelişiminde rol oynar.
Tip 1 Diyabet:
- Genellikle çocukluk ve gençlik döneminde ortaya çıkar.
- Vücut yeterli insülin üretemez veya hiç üretmez.
- Belirtileri arasında aşırı susama, sık idrara çıkma, ani kilo kaybı ve yorgunluk bulunur.
- Hastalar yaşam boyu insülin kullanmak zorundadır.
Tip 2 Diyabet:
- Genellikle yetişkinlerde görülür ve obezite, hareketsiz yaşam tarzı ile ilişkilidir.
- İnsülin direnci ve pankreasın yetersiz insülin üretimi söz konusudur.
- Belirtileri arasında yorgunluk, sık enfeksiyonlar, yaraların yavaş iyileşmesi ve ellerde/ayaklarda uyuşma yer alır.
- Ailesinde diyabet öyküsü olanlar, şişman bireyler ve gebelik diyabeti geçirenler risk altındadır.
Gestasyonel Diyabet:
- Hamilelik sırasında ortaya çıkar ve genellikle doğum sonrası düzelir.
- Ancak, ilerleyen yıllarda Tip 2 diyabete dönüşme riski yüksektir.
- Gebelikte aşırı kilo alımı, gestasyonel diyabet riskini artırır.
Diyabet Teşhisi ve Tedavisi:
- Kan şekeri ölçümü ve oral glukoz tolerans testi (OGTT) ile teşhis edilir.
- Diyetisyenler, diyabetli bireyler için kişiye özel beslenme planları oluşturarak kan şekerini dengeler.
- Beslenme tedavisinde karbonhidrat, yağ ve protein dengesi önemlidir.
- Lifli gıdalar, posalı besinler ve basit şekerlerden kaçınmak önerilir.
- Diyabette Beslenme İpuçları:
- Dengeli ve düzenli beslenme, kan şekeri kontrolü için kritiktir.
- Yağsız süt ve diyet ürünler tüketilirken porsiyon kontrolüne dikkat edilmelidir.
- Basit şekerler (bal, tatlılar, meyve suyu) sınırlandırılmalıdır.
- Düzenli egzersiz, diyabet yönetiminde önemli bir rol oynar.
Diyabet, yaşam boyu süren bir hastalık olmakla birlikte, doğru beslenme ve yaşam tarzı değişiklikleriyle kontrol altına alınabilir. Uzman desteği ve bilinçli bir yaklaşımla diyabetli bireyler sağlıklı bir yaşam sürdürebilir.
